اهلیّت تخاطب در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران

در فقه امامیه مشهور است که هر­کدام از طرفین عقد باید در زمان انشای دیگری و در فاصله بین دو انشاء، شایستگی و اهلیّت انعقاد عقد را داشته باشند؛ و به تعبیر فقهی باید اهلیّت تخاطب داشته باشند؛ یعنی از هنگام انشای ایجاب، هر­کدام از طرفین باید تا زمان اتمام عقد و پیوستن قبول به ایجاب، صلاحیت خود را حفظ کنند و فوت، جنون، سفه، فلس، إغماء، خواب و یا مستی بر آنها عارض نشود. در بین فقها، در این زمینه اختلاف­نظر بسیاری وجود دارد. در حقوق ایران نیز قانونگزار به سکوت برگزار کرده و نصی را در این خصوص مقرر نکرده ­است. بنابراین، زمینه برای نظریه پردازی باز است و می­طلبد که حقوقدانان پس از بررسی مبانی و اصول فقهی به ارائه راه­ حل بپردازند. با این حال، به نظر می­رسد که وجود اراده انشایی سالم در زمان انشای فرد انشاءکننده کافی است و دلیلی قانع­کننده مبنی­ بر وجود و استمرار آن تا زمان اتمام عقد دیده نمی­شود.